Γράφει ο ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΣΑΜΠΑΖΙΩΤΗΣ, ψυχολόγος, sabaziotis@gmail.com
Πηγή: enet.gr
Νεύρωση. Μία λέξη με ιστορία 250 ετών. Αγχος, φοβίες, κατάθλιψη, υποσυνείδητο, άλυτες συγκρούσεις. Ο Φρόιντ και ο Γιούνγκ πρώτοι μίλησαν τον 20ό αιώνα για τη νεύρωση. Οι ψυχίατροι του DSM αποφάσισαν να μη χρησιμοποιούν πια τη συγκεκριμένη λέξη στην ψυχιατρική διάγνωση.
Τι εννοούμε όταν μιλάμε για νεύρωση, όμως; Συνήθως αναφερόμαστε στην κρίση άγχους, στην κρίση πανικού, σε μια εμμονή. Μπορούμε όμως να αναγνωρίσουμε ίχνη, πτυχές, «αίσθηση» νεύρωσης σε καταστάσεις και καθημερινά βιώματα που αντιμετωπίζουμε όλοι, διαγνωσμένοι και μη;
Ας δούμε κάποια από τα χαρακτηριστικά της νεύρωσης• για παράδειγμα, τη διαταραχή πανικού.
* Τα συμπτώματα των κρίσεων πανικού εκδηλώνονται ξαφνικά, σε ουδέτερο χρόνο και χώρο, εκεί που δεν τα περιμένουμε. Βιώνεται ως μια κατάσταση που εισβάλλει στη ζωή μας «από το πουθενά».
* Τα συμπτώματα έχουν χαρακτηριστικά φυσικού φαινομένου. Πολλές φορές περιγράφονται σαν σεισμός. Δεν μπορείς να προβλέψεις πότε και πώς θα εκδηλωθούν, νιώθεις ότι δεν μπορείς να κάνεις τίποτα γι' αυτό, ότι σε ξεπερνά.
* Για να μπορέσεις να διαχειριστείς αυτό που σου συμβαίνει, αναγκάζεσαι να αλλάξεις συνήθειες και συμπεριφορές... να φορέσεις μια μάσκα, να αλλάξεις πρόσωπο... μια συνήθης περιγραφή είναι η εξής: «...Από τότε άρχισα να μην πηγαίνω πουθενά από το φόβο ότι θα με ξαναπιάσει κρίση, αποκόπηκα από φίλους και συνήθειες».
* Τα συμπτώματα μας κλέβουν το χρόνο, δεν μας αφήνουν να ζούμε το παρόν και να απολαμβάνουμε αυτό που έχουμε. Αντίθετα, ζούμε περιμένοντας πότε θα μας περάσει, πότε θα είναι καλύτερα τα πράγματα.
Αναγνωρίζουμε άραγε αντίστοιχα χαρακτηριστικά με αυτά, για παράδειγμα στο εργασιακό μας περιβάλλον, ιδίως τον τελευταίο καιρό; Η ανασφάλεια για το αύριο, η αγωνία αν θα έχουμε τα απαραίτητα, το άγχος της απόλυσης και της ανεργίας, η απογοήτευση στη διεκδίκηση εργασίας, ο πόνος, η ματαίωση... Υπάρχουν ομοιότητες με τα χαρακτηριστικά μιας «νεύρωσης», που κατακλύζει τα πάντα, απέναντι στην οποία νιώθει κανείς αβοήθητος;
Φοράμε άραγε μάσκα, υποδυόμαστε ρόλους, όταν αντιμετωπίζουμε τη δυναμική μιας σχέσης ή μιας κατάστασης παγιωμένης χρόνια, είτε αυτή αφορά τη γονεϊκή μας οικογένεια και καταστάσεις που μας κάνουν να ξανανιώθουμε αβοήθητοι όπως όταν ήμασταν μικροί, μας πονάνε, μας κακοποιούν, μας πληγώνουν; Νεύρωση μπορεί να είναι να κουβαλάς αυτά που σκέφτονται και περιμένουν οι άλλοι από σένα, οι γονείς, οι δάσκαλοι, οι σύντροφοι, τα παιδιά, η κοινωνία, το αφεντικό σου. Νεύρωση μπορεί να είναι να υπομένεις την κακοποίηση, να ρουφιέσαι από τη στάση του εργοδότη, του υπουργού, της αστυνομίας, της τρόικας, του γείτονα, του γονιού...
Τέτοιες καταστάσεις, και σε μεγάλο βαθμό αυτό που ζούμε τον τελευταίο καιρό στην Ελλάδα και ίσως σιγά σιγά στο δυτικό κόσμο, μοιάζουν με ένα φυσικό φαινόμενο που εισβάλλει στη ζωή μας, την ανατρέπει και πολλές φορές νιώθουμε ότι δε μπορούμε να κάνουμε κάτι. Μας κάνει να φοράμε μια «μάσκα», ν' αλλάζουμε κι ακόμα μας κλέβει το χρόνο, δεν ευχαριστιόμαστε, αλλά περιμένουμε αν και πότε θα περάσει...
Στην ψυχοθεραπεία ο θεραπευόμενος οδηγείται στο να ανακαλύψει μέσα του τις πηγές που μπορούν να τον βοηθήσουν να αναπλαισιώσει το «πρόβλημά του», τις συμπεριφορές του, τον εαυτό του... Να ξαναδιαβάσει, όπως λέμε, την ιστορία του. Θα μπορούσε, άραγε, κάτι αντίστοιχο να μας βοηθήσει τώρα που βρισκόμαστε ενώπιον μιας συλλογικής «νεύρωσης»;
Μια αρχή είναι η «στροφή στον εαυτό μου», να αναρωτηθώ τι θέλω, τι νιώθω, πώς θέλω να ζω, να δουλεύω, ποιο είναι το προσωπικό μου νόημα στις επιλογές μου, ώστε να διαχωριστώ από όλο αυτό που συμβαίνει τριγύρω μου. Να διαφοροποιηθώ, να δω τα όριά μου, τι απολαμβάνω, ποιες είναι οι αξίες μου, τι μπορεί να κάνω για μένα και αντίστοιχα τι μου έχει «φορεθεί» ή έχω μάθει να το κάνω χρόνια...
Κι όπως στη νεύρωση προσπαθούμε να αποβάλουμε το προσωπείο, για παράδειγμα του αγοραφοβικού που αναγκάζεται να κλείνεται στο σπίτι του και να σταματάει την κανονική ροή της ζωής, έτσι και στην περίπτωση αυτής της «συλλογικής νεύρωσης» ένας δρόμος είναι να αλλάξουμε αυτό το προσωπείο.
Σίγουρα οι αλλαγές που συμβαίνουν τελευταία σοκάρουν, πονούν, ακινητοποιούν. Ωστόσο είναι στο χέρι μας να αναρωτηθούμε: Είναι δικό μου αυτό το προσωπείο; Ετσι θέλω να ζω; Μπορώ να βγω από αυτό; Μπορώ να αμφισβητήσω τη «νεύρωση» και να πιστέψω ότι μπορώ να κάνω κάτι γι' αυτό; Κι αν δεν μπορώ μόνος, ποιος μπορεί να με βοηθήσει;
Φτωχαίνω, έχασα τη δουλειά μου... δεν έχω να πληρώσω χαράτσια και λογαριασμούς, ακούω πόσο άσχημα είναι τα πράγματα και πόσο χειροτερεύουν... Τι μπορώ να κάνω; Για τον καθένα αυτό είναι διαφορετικό κι έχει να κάνει με τα θέλω του, τις δυνατότητές του, τις αξίες του, το προσωπικό νόημα στη ζωή... Μπορεί να είναι από το να αναζητήσει μια άλλη δουλειά, να αλλάξει τρόπο ζωής, να επιλέξει από πού ενημερώνεται, τι συζητάει και με ποιους, μέχρι το να πάει να ζήσει σε έναν άλλον τόπο, να μεταναστεύσει, να μάθει να ζει με λιγότερα, να αναζητήσει άλλους ανθρώπους που περνούν το ίδιο με εκείνον, να διεκδικήσει, να βγει στο δρόμο, να συναντήσει κόσμο... να κάνει κάτι...
Τώρα που χάνουμε πολλά, μας δίνεται η ευκαιρία τόσο να αναρωτηθούμε για τη ζωή που επιλέγουμε να ζήσουμε όσο και να φροντίσουμε τον εαυτό μας. Διαφορετικά, το «κλουβί της νεύρωσης», ατομικής και κοινωνικής, μπορεί να μας παγιδέψει...
Την ίδια στιγμή, δεν είμαστε μόνοι: η δυσκολία, ο πόνος αφορούν όλο και περισσότερους πια και προσφέρουν μια μοναδική ευκαιρία να απευθυνθούμε στους ανθρώπους γύρω μας. Είναι ευκαιρία να συναντηθούμε: ολοένα και περισσότερα δίκτυα αναπτύσσονται, είτε σε πλατείες είτε σε χώρους εργασίας είτε σε πανεπιστήμια, παρέες και γειτονιές, ακόμα και διαδικτυακά. Αλλωστε, η πείνα, η ανέχεια, η ανεργία, ο τρόμος απέναντι στη νεύρωση είναι φορές που δυναμώνουν την αλληλεγγύη, σφυρηλατούν τις σχέσεις.
Πηγή: enet.gr
Νεύρωση. Μία λέξη με ιστορία 250 ετών. Αγχος, φοβίες, κατάθλιψη, υποσυνείδητο, άλυτες συγκρούσεις. Ο Φρόιντ και ο Γιούνγκ πρώτοι μίλησαν τον 20ό αιώνα για τη νεύρωση. Οι ψυχίατροι του DSM αποφάσισαν να μη χρησιμοποιούν πια τη συγκεκριμένη λέξη στην ψυχιατρική διάγνωση.
Τι εννοούμε όταν μιλάμε για νεύρωση, όμως; Συνήθως αναφερόμαστε στην κρίση άγχους, στην κρίση πανικού, σε μια εμμονή. Μπορούμε όμως να αναγνωρίσουμε ίχνη, πτυχές, «αίσθηση» νεύρωσης σε καταστάσεις και καθημερινά βιώματα που αντιμετωπίζουμε όλοι, διαγνωσμένοι και μη;
Ας δούμε κάποια από τα χαρακτηριστικά της νεύρωσης• για παράδειγμα, τη διαταραχή πανικού.
* Τα συμπτώματα των κρίσεων πανικού εκδηλώνονται ξαφνικά, σε ουδέτερο χρόνο και χώρο, εκεί που δεν τα περιμένουμε. Βιώνεται ως μια κατάσταση που εισβάλλει στη ζωή μας «από το πουθενά».
* Τα συμπτώματα έχουν χαρακτηριστικά φυσικού φαινομένου. Πολλές φορές περιγράφονται σαν σεισμός. Δεν μπορείς να προβλέψεις πότε και πώς θα εκδηλωθούν, νιώθεις ότι δεν μπορείς να κάνεις τίποτα γι' αυτό, ότι σε ξεπερνά.
* Για να μπορέσεις να διαχειριστείς αυτό που σου συμβαίνει, αναγκάζεσαι να αλλάξεις συνήθειες και συμπεριφορές... να φορέσεις μια μάσκα, να αλλάξεις πρόσωπο... μια συνήθης περιγραφή είναι η εξής: «...Από τότε άρχισα να μην πηγαίνω πουθενά από το φόβο ότι θα με ξαναπιάσει κρίση, αποκόπηκα από φίλους και συνήθειες».
* Τα συμπτώματα μας κλέβουν το χρόνο, δεν μας αφήνουν να ζούμε το παρόν και να απολαμβάνουμε αυτό που έχουμε. Αντίθετα, ζούμε περιμένοντας πότε θα μας περάσει, πότε θα είναι καλύτερα τα πράγματα.
Αναγνωρίζουμε άραγε αντίστοιχα χαρακτηριστικά με αυτά, για παράδειγμα στο εργασιακό μας περιβάλλον, ιδίως τον τελευταίο καιρό; Η ανασφάλεια για το αύριο, η αγωνία αν θα έχουμε τα απαραίτητα, το άγχος της απόλυσης και της ανεργίας, η απογοήτευση στη διεκδίκηση εργασίας, ο πόνος, η ματαίωση... Υπάρχουν ομοιότητες με τα χαρακτηριστικά μιας «νεύρωσης», που κατακλύζει τα πάντα, απέναντι στην οποία νιώθει κανείς αβοήθητος;
Φοράμε άραγε μάσκα, υποδυόμαστε ρόλους, όταν αντιμετωπίζουμε τη δυναμική μιας σχέσης ή μιας κατάστασης παγιωμένης χρόνια, είτε αυτή αφορά τη γονεϊκή μας οικογένεια και καταστάσεις που μας κάνουν να ξανανιώθουμε αβοήθητοι όπως όταν ήμασταν μικροί, μας πονάνε, μας κακοποιούν, μας πληγώνουν; Νεύρωση μπορεί να είναι να κουβαλάς αυτά που σκέφτονται και περιμένουν οι άλλοι από σένα, οι γονείς, οι δάσκαλοι, οι σύντροφοι, τα παιδιά, η κοινωνία, το αφεντικό σου. Νεύρωση μπορεί να είναι να υπομένεις την κακοποίηση, να ρουφιέσαι από τη στάση του εργοδότη, του υπουργού, της αστυνομίας, της τρόικας, του γείτονα, του γονιού...
Τέτοιες καταστάσεις, και σε μεγάλο βαθμό αυτό που ζούμε τον τελευταίο καιρό στην Ελλάδα και ίσως σιγά σιγά στο δυτικό κόσμο, μοιάζουν με ένα φυσικό φαινόμενο που εισβάλλει στη ζωή μας, την ανατρέπει και πολλές φορές νιώθουμε ότι δε μπορούμε να κάνουμε κάτι. Μας κάνει να φοράμε μια «μάσκα», ν' αλλάζουμε κι ακόμα μας κλέβει το χρόνο, δεν ευχαριστιόμαστε, αλλά περιμένουμε αν και πότε θα περάσει...
Στην ψυχοθεραπεία ο θεραπευόμενος οδηγείται στο να ανακαλύψει μέσα του τις πηγές που μπορούν να τον βοηθήσουν να αναπλαισιώσει το «πρόβλημά του», τις συμπεριφορές του, τον εαυτό του... Να ξαναδιαβάσει, όπως λέμε, την ιστορία του. Θα μπορούσε, άραγε, κάτι αντίστοιχο να μας βοηθήσει τώρα που βρισκόμαστε ενώπιον μιας συλλογικής «νεύρωσης»;
Μια αρχή είναι η «στροφή στον εαυτό μου», να αναρωτηθώ τι θέλω, τι νιώθω, πώς θέλω να ζω, να δουλεύω, ποιο είναι το προσωπικό μου νόημα στις επιλογές μου, ώστε να διαχωριστώ από όλο αυτό που συμβαίνει τριγύρω μου. Να διαφοροποιηθώ, να δω τα όριά μου, τι απολαμβάνω, ποιες είναι οι αξίες μου, τι μπορεί να κάνω για μένα και αντίστοιχα τι μου έχει «φορεθεί» ή έχω μάθει να το κάνω χρόνια...
Κι όπως στη νεύρωση προσπαθούμε να αποβάλουμε το προσωπείο, για παράδειγμα του αγοραφοβικού που αναγκάζεται να κλείνεται στο σπίτι του και να σταματάει την κανονική ροή της ζωής, έτσι και στην περίπτωση αυτής της «συλλογικής νεύρωσης» ένας δρόμος είναι να αλλάξουμε αυτό το προσωπείο.
Σίγουρα οι αλλαγές που συμβαίνουν τελευταία σοκάρουν, πονούν, ακινητοποιούν. Ωστόσο είναι στο χέρι μας να αναρωτηθούμε: Είναι δικό μου αυτό το προσωπείο; Ετσι θέλω να ζω; Μπορώ να βγω από αυτό; Μπορώ να αμφισβητήσω τη «νεύρωση» και να πιστέψω ότι μπορώ να κάνω κάτι γι' αυτό; Κι αν δεν μπορώ μόνος, ποιος μπορεί να με βοηθήσει;
Φτωχαίνω, έχασα τη δουλειά μου... δεν έχω να πληρώσω χαράτσια και λογαριασμούς, ακούω πόσο άσχημα είναι τα πράγματα και πόσο χειροτερεύουν... Τι μπορώ να κάνω; Για τον καθένα αυτό είναι διαφορετικό κι έχει να κάνει με τα θέλω του, τις δυνατότητές του, τις αξίες του, το προσωπικό νόημα στη ζωή... Μπορεί να είναι από το να αναζητήσει μια άλλη δουλειά, να αλλάξει τρόπο ζωής, να επιλέξει από πού ενημερώνεται, τι συζητάει και με ποιους, μέχρι το να πάει να ζήσει σε έναν άλλον τόπο, να μεταναστεύσει, να μάθει να ζει με λιγότερα, να αναζητήσει άλλους ανθρώπους που περνούν το ίδιο με εκείνον, να διεκδικήσει, να βγει στο δρόμο, να συναντήσει κόσμο... να κάνει κάτι...
Τώρα που χάνουμε πολλά, μας δίνεται η ευκαιρία τόσο να αναρωτηθούμε για τη ζωή που επιλέγουμε να ζήσουμε όσο και να φροντίσουμε τον εαυτό μας. Διαφορετικά, το «κλουβί της νεύρωσης», ατομικής και κοινωνικής, μπορεί να μας παγιδέψει...
Την ίδια στιγμή, δεν είμαστε μόνοι: η δυσκολία, ο πόνος αφορούν όλο και περισσότερους πια και προσφέρουν μια μοναδική ευκαιρία να απευθυνθούμε στους ανθρώπους γύρω μας. Είναι ευκαιρία να συναντηθούμε: ολοένα και περισσότερα δίκτυα αναπτύσσονται, είτε σε πλατείες είτε σε χώρους εργασίας είτε σε πανεπιστήμια, παρέες και γειτονιές, ακόμα και διαδικτυακά. Αλλωστε, η πείνα, η ανέχεια, η ανεργία, ο τρόμος απέναντι στη νεύρωση είναι φορές που δυναμώνουν την αλληλεγγύη, σφυρηλατούν τις σχέσεις.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου